Korte lontjes en explosieve reacties

In een eerdere blog liet ik jullie kennismaken met het reptiel dat in iedereen schuilt. Als je dacht dat het niet schizofrener kon worden dan dat, hou je vast: er is ook nog een zoogdier! In het zoogdierenbrein (of limbisch systeem) zetelen de emoties, verzorgd door de hersendelen amygdala (angst, woede), insula (afkeer, walging) en de nucleus accumbens (blijdschap, beloning).

Er zijn primaire en secundaire emoties. Primaire emoties worden automatisch en onbewust opgeroepen. Als je ergens van schrikt, of zelfs maar kijkt naar een geschrokken gezicht (zoals van de vrouw hierboven) dan wordt de amygdala geactiveerd. Wij verschillen daarin niet van zoogdieren. Denk aan de geschrokken kat met ook een zeer actieve amygdala. Maar wij kunnen ook complexere secundaire emoties voelen, zoals teleurstelling en ontroering. Deze emoties beleven we wél bewust en zijn een gevolg van eerdere ervaringen, oordelen en opvattingen in je leven. 

Dan nu onze pubers, met een iets ander brein dan dat van ons volwassenen. De hypothalamus reguleert de afgifte van de hormonen oestrogeen en testosteron. Hormonen zijn erg belangrijk voor de hersenontwikkeling, maar stimuleren ook de hersengebieden die emoties verwerken, zoals de amygdala. Daarmee zorgen ze voor snellere en grotere stemmingswisselingen, boosheid en blijheid wisselen elkaar snel af. U kent dat vast wel: korte lontjes en explosieve reacties, nietwaar?

Susanna's dilemma: 'Als ik vanavond naar dat feestje ga heb ik een leuke avond, maar zal mijn oma teleurgesteld zijn dat ze me morgenochtend weer niet in de kerk ziet.' 

Het afwegen van emotionele beslissingen wordt geregeld in de orbifrontale cortex (onderdeel van de neocortex), waar emoties en lichaamssensaties (het "onderbuik"-gevoel) samenkomen. Hier worden secundaire emoties gevormd. Omdat dit hersengedeelte langzaam rijpt, tot zelfs wel 18 jaar, kunnen pubers nog niet goed een gewogen beslissing nemen. En als ook nog het rap reagerende zoogdierenbrein de overhand heeft, begrijpen we waarom pubers langetermijn denken zo lastig vinden. En Susanna daar onze hulp bij nodig heeft. Ach, we herkennen dit vast nog wel van vroeger, toch?